Dlaczego banki przegrywają procesy? Jak odzyskać pieniądze od banku?
Kredyt frankowy
W latach 2006-2009 bardzo popularne było zawieranie umów kredytowych, w których kwoty kredytu były waloryzowane do waluty obcej w postaci waluty frank szwajcarski. Kredyty te były polecane i reklamowane jako bardzo bezpieczne i opłacalne dla kredytobiorców, z uwagi na niższe (w tamtym czasie) raty kredytu, w porównaniu do kredytów złotówkowych oprocentowanych według stawki WIBOR.
Niestety w dłuższej perspektywie czasu okazało się, że produkt ten wcale nie był korzystny dla kredytobiorców, których musieli lub w dalszym ciągu muszą zwrócić na rzecz Banków kwoty często przekraczające dwukrotność udzielonego kredytobiorcom kapitału.
Przez wiele lat wydawało się, że pomimo jawnego pokrzywdzenia interesów kredytobiorców, zostali Oni pozostawieni w sytuacji bez wyjścia, a zwiększające się ciągle laty kredytu wpływały w sposób znaczący na stan finansowy gospodarstw domowych, zmuszając niekiedy kredytobiorców np. do sprzedaży zakupionych mieszkań, a i to często nie pokrywało zadłużenia z tytułu zawartej umowy kredytowej.
Dopiero orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 dot. Państwa Dziubak zmieniło o 180 stopni obowiązującą w Polsce linię orzeczniczą, dając tzw. frankowiczom szanse na „uwolnienie się” z nieuczciwej umowy kredytowej. W chwili obecnej liczba spraw wygranych przez kredytobiorców przeciwko Bankom wynosi ponad 90%.
Dlaczego umowy kredytowej są unieważniane?
Kredyty waloryzowane do waluty obcej, jaką jest waluta frank szwajcarski charakteryzują się postanowieniami, które uznawane są przez Sądy powszechne jako niedozwolone postanowienia umowne. Definicja niedozwolonego postanowienia umownego (inaczej: klauzuli abuzywnej) została uregulowana w treści przepisu art. 3851 k.c. Zgodnie z omawianym przepisem o abuzywności postanowienia przesądza to, iż kształtuje ono prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i dochodzi w ten sposób do rażącego naruszenia interesów konsumenta, zaś postanowienie to nie zostało pomiędzy stronami umowy indywidualnie uzgodnione. Oczywiście za niedozwolone postanowienia umowne nie mogą zostać uznane główne postanowienia umowy, chyba że zostały one sformułowane w sposób niejednoznaczny.
W umowach dot. kredytów frankowych za niedozwolone postanowienia umowne uznawane są postanowienia odnoszące się zarówno co do wypłaty jak i spłaty kredytu. Dlaczego?
Ponieważ w treści tych postanowień Banki uzależniły wypłatę czy spłatę kredytu od kursu franka szwajcarskiego z tabeli kursowej danego banku, a więc według kursu ustalanego samodzielnie przez bank.
Dla przykładu:
W umowach: Raiffeisen Bank International AG (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce zawieranych z Raiffeisen Bank Polska S.A. widnieją następujące niedozwolone postanowienia umowne (przykładowo):
§ 2 ust. 1
„W przypadku Kredytu udzielonego w walucie CHF/EUR/USD kwota kredytu zostanie wypłacona w złotych wg kursu kupna danej waluty zgodnie z obowiązującą Banku w dniu Uruchomienia Kredytu/Transzy Kredytu Tabelą Kursów walut dla produktów hipotecznych w Raiffeisen Bank Polska Spółka Akcyjna.”
§ 10 ust. 4 „W przypadku Kredytu udzielonego w CHF/EUR/USD kapitał, odsetki oraz inne zobowiązania z tytułu Kredytu, poza wymienionymi w § 3 ust. 1 Umowy wyrażone w walucie obcej spłacane będą w złotych jako równowartość kwoty podanej (w walucie) przeliczonej:
a) wg kursu sprzedaży waluty zgodnie z obowiązującą w Banku w dniu spłaty zobowiązania określonym w harmonogramie, o którym mowa w ust. 1 powyżej, Tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych Raiffeisen Bank Polska S.A. w przypadku wpłat dokonanych przez tym terminem lub w tym terminie,
b) wg kursu sprzedaży waluty zgodnie z obowiązującą w Banku w dniu wpływu środków na rachunek wskazany w § 2 ust. 17 Umowy Tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych w Raiffeisen Bank Polska S.A. w przypadku wpłat dokonanych po dniu, określonym w harmonogramie, o którym mowa w ust. 1 powyżej.
W umowach: Bank Millenium S.A. widnieją następujące niedozwolone postanowienia umowne (przykładowo):
§ 2 ust. 2 „Kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku Millenium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.”
§ 7 ust. 1 „Kredytobiorca zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w CHF ustaloną zgodnie z § 2 z złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych Banku Millenium S.A.”
Sąd Najwyższy orzekł w wyroku z dnia 20 czerwca 2023 r. w sprawie sygn. akt II CSKP 1076/22, że postanowienia umowy z konsumentem przyznające bankowi swobodę kształtowania kursu waluty obowiązującego w ramach stosunku umownego, a przez to swobodę kształtowania wysokości świadczenia własnego i drugiej strony, należy uznać za niedozwolone postanowienia umowne, choćby bank w rzeczywistości korzystał z tej swobody w sposób oględny, nie naruszając rażąco interesów drugiej strony.
Sam fakt istnienia w umowie w/w postanowień przesądza o dalszym bycie umowy kredytowej, bowiem umowa kredytowa bez klauzul odnoszących się do waloryzacji roszczenia nie może w dalszym ciągu obowiązywać, a strony są zmuszone do wzajemnego rozliczenia się z tytułu umowy kredytu (uwaga!: fakt iż umowa kredytowa zostanie unieważniona nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązku zwrotu kapitału. )
Należy mieć również na uwadze okoliczność, iż nie wszystkie umowy kredytów frankowych mogą zostać uznanie za nieważne, bowiem każda umowa wymaga indywidualnego podejścia. Niektóre umowy z uwagi np. na możliwość spłaty kredytu w walucie CHF od początku jej obowiązywania nie są przez Sądy unieważniane, dlatego konieczna jest indywidualna analiza każdego przypadku.
